Zerdeçal, ülkemizde çok yaygın olarak kullanılmasa da Hindistan’ın ve Güney Doğu Asya’nın vazgeçilmez baharatlarından biridir. Hint yemekleri diyince gözünüzde baharatlı, turunculu renklerde yemekler canlanmıyor mu? Bu yemeklerin birçoğu zerdeçal içeriyor.
Zerdeçalın faydalarını sizinle bu yazımızda paylaşacağız. Bilim dünyasının en çok araştırdığı baharatların başında gelen zerdeçal birçok ilaç etkisiyle kıyaslandığında fark edilmiştir ki en az ilaçlar kadar güçlü etkiye sahiptir.
Kanserden, diyabete birçok hastalık için çalışmalar yapılmış ve faydaları görülmüştür. En belirgin özelliği turuncu, sarı rengi olan zerdeçalın, yapılan son bilimsel çalışmalar ile faydalarını sizin için araştırdık.
Zerdeçal, tahmin ettiğinizden çok daha fazla etkiye sahiptir. Ancak, öncelikle zerdeçalın ne olduğunu, nereden geldiğini ve tarihini inceleyelim.
Zerdeçalın Faydaları, Tarihi ve Besin Değerleri
Zerdeçal Nedir?
Curcuma longa cinsi bitkiden elde edilir. Genellikle Hindistan’da ve Güney Doğu Asya’da yetiştirilir. Toz olarak kullanılan zerdeçal aslında curcuma longa bitkisinin kökünün kurutulmuş halidir. Zencefilgillerden gelen zerdeçalın toz hali sarı renge sahiptir ve Güney Asya mutfağında yemeklere renk katmak amacıyla kullanılır. İsmi ‘’altın baharat’’ olarak ünlü olmuştur.
Zerdeçal olarak isimlendirdiğimiz baharat aslında toprağın altında yetişen kök kısmıdır. Bitkinin yaprakları özgün aromaya sahiptir ve yemeklere lezzet, aroma vermesi için çok tercih edilir. Çin ve Hint tıbbında uzun yıllardır kullanılan zerdeçal artık bilim dünyasınında kabul gördüğü faydalı baharatlar arasındadır.
Zerdeçalın Tarihi
Bu bitki Asya’da binlerce yıldır kullanılmaktadır. Ayurveda ve geleneksel Çin tıbbı tedavisinde önemli bir yer edinmiştir. Zerdeçalın orijinaline göre çok farklı isimleri vardır. Bazı kaynaklar, ismin Latin kökenli terra meritadan gelebileceğini söylüyor. Terra Merita değerli toprak anlamına gelmektedir.
Örneğin, Antik Polinezyalıların Pasifik Okyanusu’ndan Hawaii’ye giden yolculuklarında zerdeçal taşıdığını iddia eden hikayeler vardır. Marco Polo ise MS 1280 yılında Çin’de olduğu sırada zerdeçal hakkındaki öğrendiklerini günlüğüne şöyle yazdı: “Safranın tüm özelliklerini içeren bir sebze var. Aynı renge ve kokuya sahip ancak aslında safran değil.’’ Çin’de zerdeçal yıllarca safranın yerine kullanılabilecek bir baharat olarak kullanılmıştır. Kurkumin, zerdeçalın içerisinde bulunan sağlığa faydası olan asıl maddedir.
Aynı zamanda zerdeçala eşsiz rengini kurkuminin verdiği söylenmektedir. Hindistan’da oldukça değerli olan bu baharat törenlerde, önemli günlerde, dini törenlerde bile yıllarca kullanılmıştır. Ortaçağ Avrupa’sında zerdeçal yaygın olarak Hint safranı olarak duyulmaya başlandı. Daha pahalı olan safran baharatının yerine alternatif olarak zerdeçal kullanıldı. Nizamabad, Hindistan’da bir şehir olup, dünyanın en önemli ticaret merkezi ve en büyük zerdeçal üreticisi haline geldi. Böylece, Nizamabad sık sık “Zerdeçal Kenti” olarak anıldı.
Zerdeçalın Faydaları Nelerdir?
Artritin Tedavisine Yardımcı Olur
Artrit eklemler üzerinde dışarıdan bile belli olan iltihap durumudur. Halk arasında genellikle iltihaplı romatizma olarak bilinir. Eklemler üzerindeki iltihaplanma aslında bir inflamasyonun göstergesidir. Zerdeçalın içerisinde bulunan kurkuminin en bilindik özelliği anti inflamatuar olmasıdır. Yani, ağrıları ve inflamasyonu azaltır. Romatoid artrit tedavisinde kullanılan ilaçların etkisi zerdeçalla karşılaştırılmıştır.
45 romatoid artritli hasta gruplara bölünmüş bir kısmı ilaç kullanırken bir kısmı ise kurkumin takviyesi almıştır. Sonucunda kurkumin takviyesinin kullanılan ilaçtan çok daha etkili olduğu görülmüştür (1). Yapılan bu çalışmada zerdeçal tedavisinin oldukça güvenli ve ilaçtan daha başarılı olduğu vurgulanmıştır. Bilim dünyası artrit ve zerdeçal tedavisiyle ilgili çalışmaların yapılmasını teşvik etmektedir.
Kurkumin, romatoid artrit için kullandığınız birçok ilaçtan çok daha etkili olabilir. Ancak evde yemeklerin içerisine koyduğunuz zerdeçalda etki görebilmeniz düşük bir ihtimaldir. Yapılan bu çalışmada 500 mg kurkumin takviyesi kullanılmıştır. Bunun yerine her gün kendinize zerdeçalla karışım yapabilirsiniz veya takviye olarak kurkumin alabilirsiniz. Takviyeyi kullanmak için doktorunuza danışmalısınız.
Antidepresan Etkisi Gösterir
Depresyon, üzüntü ve anksiyete durumlarında psikiyatrdan ilaç tedavisi alabiliyoruz. Ama doğadaki şifaların gücünü de unutmamak lazım. Bir bitki belkide stresinize, üzüntünüze ilaç kadar iyi gelebilir. Nasıl mı? Zerdeçalın içerisindeki kurkumin bileşeni depresyon tedavisinde çok araştırılmıştır. Hayvan ve insanlarda yapılan deneyler kurkuminin depresyonda çok başarılı sonuçlar verebileceğini göstermiştir.
60 depresyon hastasına zerdeçal ve ilaç tedavisi denenmiştir. Zerdeçalın ilaç kadar etkili olduğu görülmüştür (2). Bilim dünyası zerdeçalın depresyona olan etkisini hala araştırıyor. Ancak şimdiye kadar yapılan çalışmaların olumlu sonuçlar verdiği kesindir. Kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Zerdeçalın yan etkilerine ve ilaçla etkileşimlerine dikkat ederek kullanabilirsiniz.
Kanserde Tedavi Edicidir
Kanser, bilim adamlarının tedavi yöntemleri için en çok araştırdığı hastalıklardan biridir. Zerdeçalın içerisindeki kurkuminin kansere olan etkisini araştıran bilim dünyası şöyle bir açıklama yapmıştır: ”Zerdeçalın antikanser etkisi yoktur ( kansere yakalanmamak için hücreleri koruyucu etki).
Kanser hücrelerini öldürmekte, büyüyen kanser hücrelerinin büyümesini durdurmakta daha etkilidir.” 2017 yılında yapılan son çalışmalarda pankreatik kanserde agresif formdaki, kimyasala karşı güçlü kalan kanser hücrelerinin direncini kırmada başarılı olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak, zerdeçalın içerisindeki kurkumin içeriği kanserin metastazını (kanserin başka bölgelere yayılması), kanser hücrelerinin büyümesini ve gelişimini engeller.
Şeker Hastalığının Kontrolünü Sağlar
Şeker hastalığının (tip 2 diyabetin) ve insülin direncinin kontrolünün sağlanmasında birçok ilaç kullanılmaktadır. Ancak evde yemeklerinize zerdeçal ekleyerek bu ilaçların etkisini arttırabilir veya ilaç kullanma aşamasına gelmediyseniz, hastalığın ilerlemesini durdurabilirsiniz.
Zerdeçal, insüline olan tepkinizi arttıracaktır. Diyabetli olan kişilerde nöropati (sinirsel) ve retinopati (göz) rahatsızlıkları görülür. Sonucunda körlüğe kadar giden bu rahatsızlıkları engellemek için zerdeçalın başarılı olduğu bulunmuştur. Şeker hastalığı riskiniz varsa veya bu hastalığa sahipseniz evinizde yemeklerinizden zerdeçalı eksik etmeyin.
Cilt Problemlerini Tedavi Edici
Zerdeçalın antioksidan kapasitesi çok yüksektir. Antioksidanlar hücreyi zararlara karşı koruyan ve hasar görmesini engelleyen özellikte bileşenlerdir. Ciltteki gözeneklerin küçülmesini, sivilcelerin azalmasını sağlar (3). Cildiniz daha canlı ve daha az sivilceli hale kavuşur.
Zerdeçalı direk olarak yüzünüze maske şeklinde de uygulayabilirsiniz. Ancak alerjik reaksiyon gösterebilir bu yüzden önce bileğinizde çok küçük bir miktarı koyarak kızarma tepkisi gösterip, göstermediğini kontrol etmelisiniz. Yapmanız gereken: Cildinizi güzelce yıkayın ve kurulayın.
Ardından bir yemek kaşığı yoğurdun içerisine yarım yemek kaşığı zerdeçal tozu ve yarım yemek kaşığı bal ekleyip, karıştırın. Bu karışımı yüzünüze güzelce maske halinde uygulayın. 15-20 dakika sonra durulayabilirsiniz. Sivilcelerin azalmasına, daha canlı bir cilt görünümüne yardımcı olacaktır.
Antienflamatuvar Etkili
Zerdeçalın en büyük ve en bilinen faydası antienflamatuvar etkisidir. İnflamatuar denilen olay aslında birçok hastalığa neden olmaktadır. Antienflamatuvar denilen özellik aslında iltihapların azaltılmasıdır. İltihaplar sonucu hastalıklarda kronik ağrılar oluşur. Ağrıların azaltılabilmesi için zerdeçal inanılmaz bir besindir. Yazımızın başından sonuna okuduğunuz birçok hastalıkta iltihaplanma görülmektedir. Her birinde zerdeçal yardımcı olmaktadır.
Ağrı Kesicidir
Yazıda diyabetin tedavisinde yardımcı olduğundan bahsetmiştik. Diyabette görülen ağrılı nöropati ve retinopati durumlarını azaltan zerdeçal ağrı kesici etkisi göstermektedir. Yalnızca diyabetteki ağrılarla kalmıyor. Ciddi yanıklarda görülen ağrının şiddetini zerdeçal azaltabiliyor.
Amerika’daki araştırmalar yanık tedavisinde kullanılan ilaçlar yerine zerdeçalın kullanılabileceğini önermiştir (4). Kilerinizde bulunan toz zerdeçal evinizdeki doğal ağrı kesici ilacı olabilir.
Steroid Tedavisi Kadar Etkilidir
Kortikosteroid birçok hastalığın tedavisinde kullanılır. Kronik ağrılar, sedef hastalığı, romatoid artrit gibi hastalıklara sahip bireyler kortikosteroid tedavisi görmektedir. Son 10 yıldaki verilerde kronik inflamasyon hastalıkları için sadece steroid tedavisi olmadığını gösterir.
Zerdeçalın bu hastalıklarda tedavi amacıyla kullanılabileceğini, steroidin yan etkileri ve zararları varken zerdeçal tedavisinin çok daha zararsız olduğunu söylemektedir. Bunu gösteren çalışmalar çok yetersizdir ancak alternatif tedavi yöntemi uygulayan yurtdışındaki doktorlar birçok hastalıkta zerdeçal önermektedir. Eğer bu hastalıkların hiçbirine sahip değilseniz bile yakalanmayı önlemek için zerdeçalı yemeklerinize katarak önleyici etki sağlayabilirsiniz.
Zerdeçalın Yan Etkileri
Yukarıda anlattığımız her şey zerdeçalın faydaları hakkındadır. Ancak, unutmamak gerekir ki besinlerin her biri tıpkı içtiğimiz ilaçlar gibi kimyasallardır. Kullanımı faydalı olabileceği gibi aşırı dozu yan etki gösterebilir. Ayrıca, hastalıklarınızın tedavisinde kullanmak istiyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız.
Cilt üzerinde kullanılan zerdeçal yanma, kızarıklık, kaşıntı gibi yan etkiler gösterir. Cildinize sürecekseniz ilk önce bileğinize sürerek alerjik reaksiyon gösterip göstermediğini test edebilirsiniz.
Yüksek dozda kullanılan zerdeçal ishal, mide bulantısı, kanama, karaciğer fonksiyonlarında bozukluk, tansiyonun aşırı düşmesi, adet döneminde kanamanın artması gibi etkiler gösterir. Hamile bayanlarda yan etkileri vardır bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.
İlaçlarla Olan Etkileşimi
Eğer kan sulandırıcı, anti enflamatuvar ilaçlardan birini kullanıyorsanız zerdeçal kullanımına dikkat etmelisiniz. Kanama artışı olabilir veya ciddi sorunlar yaşayabilirsiniz. Yemeklerinizde tuz ve karabiber gibi bir baharat şeklinde kullanmanız yeterli olacaktır.
Zerdeçalla ilgili besin değerlerini, tarihini, sağlığa olan faydalarını sizinle paylaştık. Yazımızı beğendiyseniz ve sizin için yararlı olduysa, sormak istediğiniz sorular varsa lütfen yorum bırakmayı unutmayın!